01

ระบบประสาทส่วนกลาง (Central Nervous System)

ระบบประสาทส่วนกลาง (Central Nervous System) ประกอบด้วยสมองและไขสันหลัง สมองทำหน้าที่เป็นศูนย์สั่งการและแปลผล ถ่ายทอดส่งต่อข้อมูลมายังไขสันหลัง ส่วนที่ใหญ่ของสมองถูกเรียกว่า cerebrum โดยครอบคลุมทั้ง cerebral cortex ซึ่งเป็นส่วนของสมองที่มีรอยหยักของเนื้อสมองสีเทา ซึ่งมีบทบาทหน้าที่ที่ซับซ้อน เช่น ความจำ ความคิด สมาธิจดจ่อ ภาษา และความมีสติรู้ตัว

1. Cerebral Cortex แบ่งออกเป็น 4 ส่วน คือ Frontal lobe, Parietal lobe, Temporal lobe และ Occipital lobe

   • Frontal lobe เกี่ยวข้องกับการเคลื่อนไหว ประกอบไปด้วยเซลล์ประสาทที่ทำหน้าที่ส่งคำสั่งไปยังเซลล์ในไขสันหลัง เพื่อให้เกิดการเคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อโครงร่าง (Skeletal Muscle)

   • Parietal lobe เกี่ยวข้องกับการประมวลผลความรู้สึกโดยทั่วไป เช่น การสัมผัส ความดัน ความเจ็บปวด อาการคัน และการสั่นสะเทือน

   • Temporal lobe เกี่ยวข้องกับข้อมูลด้านการได้ยิน และการเข้าใจภาษาทั้งที่เป็นลายลักษณ์อักษร และภาษาพูด และบทบาทด้านความจำ พฤติกรรม และการตอบสนองทางอารมณ์

   • Occipital lobe เกี่ยวข่องกับการประมวลข้อมูลด้านการมองเห็น

2. Cerebellum สมองส่วนหน้าที่ทำหน้าที่ควบคุมทักษะการเคลื่อนไหวที่ละเอียดอ่อน เช่นการทรงตัว การประสานงานของกล้ามเนื้อ และความแม่นยำในการเคลื่อนไหว

3. Hypothalamus และ Thalamus เป็นส่วนที่ลึกลงไปใน cerebellum โดย Hypothamalus ทำหน้าที่ประสานงานกับระบบประสาทอัตโนมัติ และควบคุมการทำงานของต่อมใต้สมอง (Pituitary gland) ซึ่งทำหน้าที่ในการควบคุมอุณหภูมิของร่างกาย ความกระหาย ความหิว และระบบรักษาสมดุลภายในของร่างกาย (homeostasis)

4. Ventricles โพรงสมองที่เชื่อมต่อกันภายในสมอง บรรจุของเหลวไว้ภายใน

5. Meninges เป็นเยื่อหุ้มสมองและไขสันหลัง ได้แก้ ชั้นนอกสุดที่แข็งแรง (Dura Mater) ชั้นกลางคล้ายใยแมงมุม (Arachnoid layer) ชั้นในสุดที่บางและละอียดอ่อน (Pia Mater)

6. Brain stem ก้านสมองเป็นส่วนที่เชื่อมระหว่างไขสันหลังและสมอง โดยประกอบด้วย Midbrain, Pons และ Medulla oblongata ทำหน้าที่ควบคุมการทำงานของประสาทอัตโนมัติในร่างกาย

7. Spinal cord ไขสันหลัง คือกลุ่มของเส้นใยประสาท ที่ถูกห่อหุ้มอยู่ในกระดูกสันหลัง ทำหน้าที่ในการเชื่อมต่อส่วนต่างๆของร่างกายเข้ากับสมอง ซึ่งเป็นส่วนที่ต่อเนื่องจากก้านสมองทำหน้าที่ในการส่งข้อมูลการรับความรู้สึกไปยังสมอง และส่งคำสั่งการเคลื่อนไหวไปยังกล้ามเนื้อ

02

ระบบประสาทส่วนปลาย (Peripheral Nervous System)

ระบบประสาทส่วนปลาย (Peripheral Nervous System) ประกอบไปด้วยส่วนต่างๆของระบบประสาทที่อยู่นอกเหนือจากสมองและไขสันหลัง โดยรวมถึง เส้นประสาทสมอง (cranial nerve) และเส้นประสาทไขสันหลัง (spinal nerve) ที่แยกออกจากไขสันหลัง ทำหน้าที่เป็นเครือข่ายการสื่อสารระหว่างสมองกับส่วนต่างๆของร่างกาย

03

เซลล์ประสาท (neurons)

เซลล์ประสาท (neurons) เนื่อเยื่อประสาทที่พบทั้งในระบบประสาทส่วนกลาง และระบบประสาทส่วนปลายโดยทำหน้าที่ในการสื่อสารภายในระบบประสาท โดยส่งสัญญาณไฟฟ้า และปล่อยสารสื่อประสาท ส่วนประกอบหลักของเซลล์ประสาทประกอบไปด้วย ตัวเซลล์ (Cell body), เส้นใยที่ยื่นออกจากตัวเซลล์ไปยังเป้าหมาย (Axon) และ Dendrite ที่ทำหน้าที่ในการรับข้อมูลจากเซลล์ประสาทอื่นผ่านบริเวณที่เรียกว่า Synapse

04

สารสื่อประสาท (neurotransmitter)

สารสื่อประสาท (neurotransmitter) เซลล์ประสาทถูกกระตุ้น ให้หลั่งสารสื่อประสาทไปยังบริเวณ synapse ส่งต่อไปยังตัวรับประสาท (neuroreceptor) ตัวรับประสาทจะมีความจำเพาะกับสารสื่อประสาทแต่ละชนิด โดยทั้งสองจะจับกันได้เหมือน กุญแจกับแม่กุญแจ (key and lock)